Pokojową Nagrodę Nobla otrzymała Narges Mohammadi, która przebywa w więzieniu… Kim jest laureatka i jaka sytuacja jest obecnie w Iranie?

Iran to kraj sąsiadujący m.in. z: Afganistanem, Pakistanem, Irakiem, Turcją. Obecnie w Iranie żyje ok. 87 mln ludzi. Językiem urzędowym jest perski (do 1941 r. kraj znany był w Europie jako Persja). Stolicą Iranu jest Teheran (ok. 14 mln mieszkańców). Ponad 300 km na północny zachód od stolicy leży miasto Zanjan (Zandżan). Właśnie tam 21 kwietnia 1972 r. urodziła się Narges Mohammadi.

Narges studiowała w Qazvin (Kazwin, miasto w północnym Iranie) na Międzynarodowym Uniwersytecie. Uzyskała dyplom z fizyki i została inżynierem. Już w czasie studiów pisała artykuły wspierające prawa kobiet. Lubiła także zdobywać górskie szczyty, jednak władze zakazały jej dołączania do grup wspinaczkowych ze względu na działalność polityczną. Po studiach pracowała jako dziennikarz. W 1999 r. wyszła za mąż za kolegę z redakcji,  Taghiego Rahmaniego. Mają (obecnie siedemnastoletnie) bliźniaki Alego i Kianę. W 2012 r. Rahmani wyszedł z więzienia po długoletniej odsiadce i musiał opuścić Iran. Zamieszkał w Paryżu. Trzy lata później dołączyły do niego dzieci.

***

Mohammadi związała się z Centrum Obrońców Praw Człowieka (Defenders of Human Rights Center, w skrócie DHRC), na którego czele stoi Shirin Ebadi, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla z 2003 r. Z czasem Narges została wiceprezesem irańskiej organizacji:

• walczy o prawa kobiet, m.in. kwestionuje zasady zasłaniania ciała, narzucane przez duchowieństwo islamskie,
• wzywa do zniesienia kary śmierci,
• postuluje przeprowadzenie demokratycznych reform.

Jej działania określane są przez reżimowe władze jako próby obalenia systemu i karane. Do tej pory Mohammadi była aresztowana 13 razy. Usłyszała pięć wyroków sądu, które skazywały ją łącznie na 31 lat pozbawienia wolności oraz 154 baty. Od maja 2016 r. odbywa wyrok 10 lat i 9 miesięcy więzienia za „działania na szkodę bezpieczeństwa narodowego i propagandę przeciwko państwu”.

I choć została odcięta od najbliższych – swoich dzieci nie widziała od 2015 r. – Narges się nie poddaje. W więzieniach protestuje przeciwko złym warunkom, brakowi opieki medycznej, torturom. Aby podnieść inne kobiety na duchu, w swoim skrzydle więzienia organizuje lekcje, ale także głośne śpiewy i wspólne tańce.

Co złego dzieje się w Iranie?

Zacznijmy od tego, że kraj jest islamską republiką. Policja i sądy religijne sprawują kontrolę nad wszystkimi dziedzinami życia. Odejście od religii karane jest śmiercią. Kobiety muszą nosić hidżab (chusta zakrywająca włosy, uszy i szyję) od dziewiątego roku życia. Oficjalnie zabronione są: picie alkoholu, noszenie niemuzułmańskiego stroju i kontakty między niespokrewnionymi osobami płci przeciwnej. Obowiązuje segregacja płciowa, czyli oddzielne pomieszczenia dla kobiet i mężczyzn m.in. w szkołach, szpitalach, autobusach, kinach czy obiektach sportowych.

We wrześniu 2022 r. policja obyczajowa aresztowała Mahsę Amini…

22-letnia kobieta miała nieodpowiednio założony hidżab. Została pobita tak mocno, że zmarła trzy dni później. Wywołało to masowe protesty, które objęły ok. 80 miast. Większość Irańczyków ma już dość religijnych zakazów narzucanych przez władze. Setki tysięcy, głównie kobiet, uczniów szkół średnich i studentów wzięło udział w pokojowych protestach pod hasłem „Kobieta – Życie – Wolność”.

Władza jednak nie zamierza rezygnować ze swoich przywilejów…

Zablokowano dostęp do internetu, by uniemożliwić organizację protestów. Ostro tłumiono demonstracje. Zginęło ponad 500 osób. Tysiące zostało rannych, w tym wielu jest oślepionych przez gumowe kule wystrzelone przez policję. Uczennice szkół średnich trafiły do szpitala po tym, jak policja wykorzystała przeciwko nim toksyczne gazy. Co najmniej 20 tys. osób zostało aresztowanych (dane oficjalne i zapewne zaniżone).

Zwolenniczką nieposłuszeństwa obywatelskiego wobec hidżabu jest także Narges Mohammadi…

W 2023 r. otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla „za walkę z uciskiem kobiet w Iranie oraz walkę na rzecz promowania praw człowieka i wolności dla wszystkich”.

– Dedykujemy tę nagrodę wszystkim Irańczykom, a zwłaszcza irańskim kobietom i dziewczynom, które zainspirowały cały świat swą odwagą i walką o wolność i równość – napisała w komunikacie rodzina Narges.

Zapraszamy do czytania Victora Juniora – w każdym wydaniu poruszamy ważne tematy. Prenumeratę można zamówić TUTAJ. 

Zdjęcie wprowadzające: Alexandros Michailidis/Shutterstock.com