Jesień to czas wielu zmian. Cała przyroda szykuje się do zimy… A jak możemy pomóc zwierzakom zimą? Podpowiadamy!
Co dzieje się z drzewami i krzewami jesienią?
→ Rośliny jednoroczne (np. wszystkie zboża, rzepak, słonecznik, len, rzodkiew czy pomidor) całkowicie obumierają. Zimę mogą przeżyć tylko ich nasiona, które są ukryte w glebie.
→ Rośliny wieloletnie, których pędy nie są zdrewniałe, czyli byliny, są w stanie przetrwać zimę (choć czasami ogrodnicy im w tym pomagają, szczelnie otulając je przed mrozami).
→ Drzewa liściaste bronią się przed przesuszeniem wynikającym z „uciekania wody” przez liście, dlatego przed zimą je gubią.
→ Drzewa iglaste igieł nie zrzucają (wyjątkiem jest modrzew).
Czas na sen
Niektóre zwierzęta zapadają w sen zimowy. To ich mechanizm obronny. Gdy na zewnątrz jest mróz, a pożywienia – mało, zwierzęta oszczędzają energię i zapadają w stan hibernacji. Serce uderza im tylko kilka razy na minutę, metabolizm zwalnia, procesy życiowe odbywają się na „programie minimum”, a temperatura ciała się obniża (np. temperatura ciała nietoperza w hibernacji może spaść do 4°C).
Czy zwierzęta śpią przez całą zimę?
Niektóre tak. Ale wiele nie przesypia ciągiem całej zimy. Budzą się, coś przekąszą i znowu zasypiają. Przykładowo niedźwiedzie budzą się po to, żeby… wydać na świat młode. Z kolei nietoperze pobudki wykorzystują na znalezienie lepszego schronienia lub załatwienie potrzeby fizjologicznej. Sporo zwierząt nie śpi, tylko są znacznie bardziej ospałe i mniej się ruszają.
Które zwierzęta zapadają w sen zimowy?
Niedźwiedzie, jeże, susły, nietoperze, niektóre ropuchy, żółwie i jaszczurki, borsuki, żaby, świstaki czy ślimaki. Jednym z rekordowych śpiochów jest popielica, która przesypia ok. 10 miesięcy w roku.
Jeże często jako miejsce snu wybierają przydomowe ogródki. Zagrzebują się wtedy w kupkę liści i zwijają w kłębek. Nie należy ich budzić! Takie gwałtowne obudzenie oznacza dla jeża często śmierć. Bardzo niebezpiecznie jest ogrzewanie schronienia jeża, również naturalne, kiedy w środku zimy przychodzą cieplejsze dni. Jeże budzą się, ale nie umieją ponownie zasnąć. Taka sytuacja też zagraża ich życiu.
Jak pomagać dzikim zwierzętom w lesie w okresie zimy?
Przede wszystkim z głową i pamiętając o tym, że zajmują się tym profesjonaliści – leśnicy, którzy
- wykładają karmę, np. siano w paśnikach,
- dbają o to, żeby zwierzęta miały dostęp do naturalnego pokarmu – odśnieżają drogi i miejsca występowania krzewinek wrzosu czy borówki czernicy,
- wystawiają lizawki z solą, która jest bardzo ważnym składnikiem mineralnym w diecie dzikich zwierząt; lizawka to drewniany słupek z kostką soli, zwierzęta podchodzą do takiego słupka i zlizują potrzebną sól.
A jeśli ktoś chciałby wspomóc leśników w dokarmianiu zwierząt?
Takie dokarmianie powinno być rzeczywiście pomocą w sytuacji ekstremalnych mrozów, a nie regularnym karmieniem (sarny czy dziki nie są zwierzętami hodowlanymi i muszą mieć umiejętność szukania sobie pożywienia). Nie powinno się karmić zwierząt w trakcie łagodnych zim, bo tracą one wtedy swoje naturalne umiejętności. Dokarmiać zwierzęta dzikie powinno się tylko w porozumieniu z leśniczym, który wskaże właściwe miejsce i rodzaj karmy.
Jak dokarmiać ptaki?
Dopiero wtedy, gdy ziemię przykryje porządna czapa śniegu, żeby nie traciły instynktów poszukiwania pożywienia. Ptakom nie dajemy chleba! Możemy je dokarmiać np.
- gotowaną bez soli marchwią,
- roślinami będącymi ich naturalnym pokarmem – dereniem, czarnym bzem, głogiem, tarniną,
- drobnymi ziarnami zbóż – słonecznikiem, prosem, czarnuszką,
- niesoloną suszoną słoniną,
- specjalnymi tzw. pyzami dla ptaków (mieszankami zbóż),
- orzechami (np. włoskimi, laskowymi).
Jedzenie powinno być podawane zawsze w czystym karmniku. Jeśli zdecydujecie się dokarmiać ptaki, pamiętajcie o poidełku z wodą.
Zapraszamy do czytania miesięcznika Victor Junior!
Prenumerata dostępna jest TUTAJ!
Zdjęcie wprowadzające: fot. Klimek Pavol/Shutterstock.com